تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
5 - عمل پنجم ذهن همان است كه مقصود اصلی ما بيان آن است ، يعنی تفكر
و استدلال كه عبارت است از مربوط كردن چند امر معلوم و دانسته برای كشف‏
يك امر مجهول و ندانسته . در حقيقت فكر كردن نوعی ازدواج و توالد و
تناسل در ميان انديشه‏هاست . به عبارت ديگر : تفكر نوعی سرمايه‏گذاری‏
انديشه است برای تحصيل سود و اضافه كردن بر سرمايه اصلی . عمل تفكر خود
نوعی تركيب است اما تركيبی زاينده و منتج ، بر خلاف تركيبهای شاعرانه و
خيالبافانه كه عقيم و نازا است .
اين مسئله است كه بايد در باب ارزش قياس مورد بحث قرار گيرد كه‏
آيا واقعا ذهن ما قادر است از طريق تركيب و مزدوج ساختن معلومات خويش‏
، به معلوم جديدی دست بيابد و مجهولی را از اين راه تبديل به معلوم كند
يا خير ، بلكه يگانه راه كسب معلومات و تبديل مجهول به معلوم آن است‏
كه از طريق ارتباط مستقيم با دنيای خارج بر سرمايه معلومات خويش‏
بيفزايد . از طريق مربوط كردن معلومات در درون ذهن نمی‏توان به معلوم‏
جديد دست يافت .
اختلاف نظر تجربيون و حسيون از يك طرف ، و عقليون و قياسيون از طرف‏
ديگر در همين نكته است . از نظر تجربيون راه منحصر برای كسب معلومات‏
جديد تماس مستقيم با اشياء از طريق حواس است . پس يگانه راه صحيح‏
تحقيق در اشياء " تجربه " است . ولی عقليون و قياسيون مدعی هستند كه‏
تجربه يكی از راهها است . از طريق مربوط كردن معلومات قبلی نيز می‏توان‏
به يك سلسله معلومات جديد دست يافت . مربوط كردن معلومات برای‏