انسانها سفيد پوستند " ، و امثال اينها . يا بيان كميت افراد شده كه
همه افراد يا بعضی ، يا نشده است . اگر نشده باشد قضيه ما " قضيه مهمله
" ناميده میشود . قضايای مهمله نه در علوم و نه در فلسفه ، اعتبار مستقل
ندارند ، آنها را بايد در رديف قضايای جزئيه محصوره حساب كرد ، مثل آن
كه بگوييم : " انسان عجول است " ولی روشن نكنيم كه همه انسانها يا
بعضی انسانها عجولاند .
اما اگر بيان كميت افراد شده باشد ، كه همه افراد يا بعضی افراد است
، " محصوره " ناميده میشود . اگر بيان شده باشد كه همه افراد چنيناند ،
" محصوره كليه " ناميده میشود ، و اگر بيان شده باشد كه بعضی افراد
چنيناند ، " محصوره جزئيه " ناميده میشود .
پس محصوره بر دو قسم است : كليه و جزئيه ، و از آن نظر كه هر قضيهای
ممكن است موجبه باشد و ممكن است سالبه باشد ، پس قضايای محصوره مجموعا
چهار نوع است :
موجبه كليه . مثل كل انسان حيوان يعنی هر انسانی حيوان است .
سالبه كليه . مثل لا شیء من الانسان بحجر يعنی هيچ انسانی سنگ نيست .
موجبه جزئيه . مثل بعض الحيوان انسان يعنی بعضی حيوانها انساناند .
سالبه جزئيه . مثل بعض الحيوان ليس بانسان يعنی بعضی حيوانها انسان
نيستند .
اين چهار نوع قضيه ، به نام " محصورات اربعه " معروفاند
|