تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
مقوله اضافه ، مقوله جده ، مقوله فعل ، مقوله انفعال .
به عقيده ارسطوئيان ، حركت ، تنها در مقوله كم و مقوله كيف و مقوله‏
اين واقع می‏شود . در ساير مقولات حركت صورت نمی‏گيرد . تغييرات ساير
مقولات همه دفعی است و به عبارت ديگر ساير مقولات از ثبات نسبی‏
برخوردارند ، و سه مقوله‏ای هم كه حركت در آنها وقوع می‏يابد ، نظر به اين‏
كه خود حركت دائم نيست ، گاه هست و گاه نيست ، بر آن سه مقوله نيز
ثبات نسبی حكمفرما است . پس در فلسفه ارسطو ثبات بيش از تغيير ، و
يكنواختی بيش از دگرگونی به چشم می‏خورد .
بو علی سينا معتقد شد كه در مقوله وضع نيز حركت صورت می‏گيرد . يعنی‏
او ثابت كرد كه برخی حركات ، مانند حركت كره بر گرد محور خودش ، از
نوع حركت وضعی است نه از نوع حركت أينی . از اينرو حركات أينی بعد از
بو علی اختصاص يافت به حركات انتقالی . آنچه بو علی كشف كرد و مورد
قبول ديگران واقع شد وجود يك حركت ديگر نبود ، بلكه توضيح ماهيت يك‏
نوع حركت بود كه ديگران آنرا از نوع حركت أينی می‏دانستند و او ثابت‏
كرد كه از نوع حركت وضعی است .
از جمله تحولات اساسی كه در فلسفه اسلامی و به وسيله صدرالمتألهين رخ‏
داد ، اثبات حركت جوهريه بود . صدرالمتألهين ثابت كرد كه حتی بر اصول‏
ارسطوئی ماده و صورت نيز بايد قبول كنيم كه جواهر عالم در حال حركت‏
دائم و مستمر می‏باشند ، يك لحظه ثبات و همسانی در جواهر عالم وجود
ندارد و اعراض ( يعنی نه مقوله ديگر ) به تبع جوهرها در حركت‏اند . از
نظر صدرالمتألهين ،