تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
كوچكتر در نهايت امر از حمليه‏هايی تركيب شده‏اند .
در قضايای شرطيه دو طرف را مقدم و تالی می‏خوانند ، يعنی جزء اول "
مقدم " و جزء دوم " تالی " خوانده می‏شود . بر خلاف حمليه كه جزء اول‏
را موضوع و جزء دوم را محمول می‏خوانند .
قضيه شرطيه متصله ، همواره در زبان فارسی با الفاظی از قبيل " اگر "
، " چنانچه " ، " هر زمان " و امثال اينها و در عربی با الفاظی از
قبيل " ان " ، " اذا " ، " بينما " ، " كلما " توأم است ، و
قضيه شرطيه منفصله ، در زبان فارسی با لفظ " يا " و در زبان عربی با
الفاظی از قبيل " او " ، " اما " و امثال اينها توأم است .

موجبه و سالبه

تقسيم قضيه به حمليه و شرطيه ، چنانكه ديديم تقسيمی بود به حسب رابطه‏
و نسبت حكميه . اگر رابطه ، اتحادی باشد ، قضيه ، حمليه است و اگر
رابطه از نوع تلازم يا تعاند باشد شرطيه است .
تقسيم قضيه به حسب رابطه به گونه ديگر هم هست ، و آن اين كه در هر
قضيه يا اين است كه رابطه ( اعم از اتحادی يا تلازمی يا تعاندی ) اثبات‏
می‏شود و يا رابطه نفی می‏شود . اولی را قضيه موجبه ، و دومی را قضيه سالبه‏
می‏خوانند . مثلا اگر بگوييم : " زيد ايستاده است " قضيه حمليه موجبه‏
است . و اگر بگوييم : " چنين نيست كه زيد ايستاده است " قضيه حمليه‏
سالبه است . اگر بگوييم : " اگر بارندگی زياد باشد محصول فراوان است‏
" قضيه شرطيه متصله موجبه است ، و اگر بگوييم : " اگر باران به‏
كوهستان نبارد به سالی دجله گردد خشك رودی " شرطيه متصله سالبه‏