پاورقی : ( 1 ) رجوع شود به مقاله " اصل تضاد در فلسفه اسلامی " در كتاب " مقالات فلسفی " از مرتضی مطهری .
يعنی حركات عارضی جسم كه نقطه مقابلشان سكون است شايسته است كه در
طبيعيات ذكر شود ، و اما ساير حركات و يا همان حركات نه از آن حيث كه
عارض بر جسم طبيعی میباشند ، بايد در فلسفه اولی درباره آنها بحث و
تحقيق به عمل آيد . صدرالمتألهين مباحث حركت را در امور عامه " اسفار
" ضمن بحث قوه و فعل آورده است ، هر چند حق اين بود كه يكباره فصل
مستقلی برای آن قرار میداد .
از نتايج بسيار مهم اين كشف بزرگ - مبنی بر اين كه وجود در ذات خود
به ثابت و سيال تقسيم میشود و اين كه وجود ثابت نحوهای از وجود است و
وجود سيال نحوهای ديگر از وجود است - اين است كه " شدن " و "
صيرورت " عين مرتبهای از هستی است . هر چند به اعتباری میتوانيم "
شدن " را تركيب و آميختگی هستی و نيستی بدانيم ولی اين تركيب و
آميختگی تركيب حقيقی نيست بلكه نوعی اعتبار و مجاز است ( 1 ) .
حقيقت اين است كه كشف اصالت وجود و اعتباريت ماهيات است كه ما
را به درك اين حقيقت مهم موفق میدارد ، يعنی اگر اصالت وجود نبود اولا
تصور حركت جوهريه ناممكن بود ، و ثانيا اين كه " سيلان و شدن و صيرورت
عين مرتبهای از وجود است " قابل تصور نبود .
در فلسفه جديد اروپا ، حركت از طرق ديگر جای خود را
پاورقی : ( 1 ) رجوع شود به مقاله " اصل تضاد در فلسفه اسلامی " در كتاب " مقالات فلسفی " از مرتضی مطهری . |