وجود ندارد .
4 - منطق ارسطويی چنين فرض كرده كه همواره رابطه دو چيز در يك قضيه
به صورت " اندراج " است . لهذا قياس را منحصر كرده بر استثنائی و
اقترانی ، و قياس اقترانی را منحصر كرده به چهار شكل معروف ، و حال
آنكه نوعی رابطه ديگری غير از رابطه اندراج وجود دارد و آن رابطه "
تساوی " يا " اكبريت " يا " اصغريت " است . كه در رياضيات به
كار برده میشود . مثل اين كه میگوييم :
زاويه الف مساوی است با زاويه ب .
و زاويه ب مساوی است با زاويهج .
پس زاويه الف مساوی است با زاويهج .
اين قياس با هيچيك از شكلهای چهارگانه منطق منطبق نيست ، زيرا " حد
وسط " تكرار نشده است .
در قضيه اول ، محمول عبارت است از مفهوم " مساوی " و در قضيه دوم ،
موضوع عبارت است از " زاويه " نه " مساوی " و در عين حال اين قياس
منتج است .
اين ايراد را منطقيون رياضی جديد مانند برتراند راسل و غيره ذكر
كردهاند .
پاسخ اين است كه منطقيين لااقل منطقيين اسلامی اين قياس را شناختهاند و
آنرا قياس مساوات نام نهادهاند . ولی آنها معتقدند كه قياس مساوات در
واقع چند قياس اقترانی است كه رابطهها همه " اندراجی " میشوند .
تفصيل مطلب را از كتب منطق مانند اشارات و غيره بايد جستجو كرد .
|