2 - علوم مذكور در فوق به علاوه علومی كه مقدمه آن علوم است . علوم
مقدمه مانند : ادبيات عرب از صرف و نحو و لغت و معانی و بيان و بديع
و غيره ، و مانند كلام عقلی ، و اخلاق عقلی ، و حكمت الهی ، و منطق ، و
اصول فقه ، و رجال و درايه .
3 - علومی كه به نحوی جزء واجبات اسلامی است ، يعنی علومی كه تحصيل آن
علوم و لو به نحو واجب كفائی بر مسلمين واجب است و مشمول حديث نبوی
معروف میگردد : « طلب العلم فريضه علی كل مسلم » يعنی دانش طلبی بر هر
مسلمانی واجب است . میدانيم علومی كه موضوع و مسائل آنها اصول و يا
فروع اسلامی است و يا چيزهائی است كه به استناد آنها آن اصول و فروع
اثبات میشود ، واجب است تحصيل و تحقيق شود ، زيرا دانستن و شناختن
اصول دين اسلام برای هر مسلمانی واجب عينی است و شناختن فروع آن واجب
كفائی است . شناختن قرآن و سنت هم واجب است ، زيرا بدون شناخت قرآن
و سنت شناخت اصول و فروع اسلام غير ميسر است . و همچنين علومی كه مقدمه
تحصيل و تحقيق اين علوم است نيز از باب " مقدمه واجب " واجب است ،
يعنی در حوزه اسلام لازم است لااقل به قدر كفايت همواره افرادی مجهز به
اين علوم وجود داشته باشند ، بلكه لازم است همواره افرادی وجود داشته
باشند كه دائره تحقيقات خود را در علوم متن و در علوم مقدمی توسعه دهند
و بر اين دانشها بيافزايند .
علماء اسلامی در همه اين چهارده قرن همواره كوشش كردهاند كه دامنه علوم
فوق را توسعه دهند ، و در اين جهت موفقيتهای شايانی به دست آوردهاند و
شما دانشجويان عزيز تدريجا
|