تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
قياس استثنائی همواره يك قضيه شرطيه است ، خواه متصله و خواه منفصله ،
و مقدمه دوم يك استثناء است . استثناء به طور كلی به چهار نحو ممكن‏
است صورت گيرد ، زيرا ممكن است مقدم استثناء شود و ممكن است تالی‏
استثناء شود ، و در هر صورت يا اين است كه به صورت مثبت استثناء
می‏شود و يا به صورت منفی . مجموعا چهار صورت می‏شود :
1 - وضع ( اثبات ) مقدم .
2 - رفع ( منفی ) مقدم .
3 - وضع تالی .
4 - رفع تالی ( 1 ) .

قياس اقترانی

چنانكه دانستيم در قياس اقترانی ، نتيجه در مقدمتين پراكنده است .
مقدمه‏ای كه مشتمل بر اصغر است صغرا ناميده می‏شود و مقدمه‏ای كه مشتمل بر
اكبر است كبرا خوانده می‏شود و البته همانطوری كه قبلا اشاره شد ، خود
مقدمتين كه مولد نتيجه هستند نمی‏توانند نسبت به يكديگر بيگانه باشند ،
وجود يك " رابط " يا " حد مشترك " ضرورت دارد ، و نقش اساسی به‏
عهده

پاورقی :
( 1 ) اكنون ببينيم اگر پرسش شود كه آيا قياس در همه صور ، يعنی خواه‏
مقدمه اولش متصله باشد و خواه منفصله ، و خواه استثناء متوجه مقدم باشد
و يا متوجه تالی ، و خواه اثبات كند مقدم و يا تالی را و خواه نفی ، آيا
در همه اين صور منتج است ؟ و يا تنها در برخی از اينها صور منتج است ؟
پاسخ اين است كه فقط در برخی از صور منتج است ، به تفصيلی كه اينجا
گنجايش ذكر ندارد .