ندارد .
منطق ارسطويی ارزش تجربه را به هيچ وجه منكر نيست . تجربه كه متضمن
نوعی قياس است ، مانند خود قياس گر چه جزء منطق نيست ولی منطق
ارسطويی بر اساس ارزش تجربه بنا شده است . همه منطقيين تصريح كردهاند
كه تجربه جزء مبادء يقينی است و يكی از مبادء ششگانه برهان است ( 1 ) .
موفقيت علماء جديد مولود طرد منطق ارسطويی نبود ، مولود حسن انتخاب
روش استقرائی به جای روش قياسی ، و روش تجربی ( كه آميختهای است از
روش حسی ، استقرائی و روش قياسی خالص ) در شناخت طبيعت بوده . آنچه
موجب ركود كار علمای پيشين شده اين بود كه در شناخت طبيعت نيز مانند
مسائل ماوراء الطبيعی از روش قياسی خالص استفاده میكردند . نه روش
قدما طرد روش استقرائی و تجربی به پيروی از منطق ارسطويی بود ، نه روش
متأخران طرد منطق ارسطويی است ، زيرا منطق ارسطويی يگانه روش صحيح را
در همه علوم ، روش قياسی نمیداند تا رو آوردن به روش استقرائی و تجربی
طرد منطق ارسطويی به شمار آيد ( 2 ) .
پاورقی :
( 1 ) رجوع شود به كتاب برهان از " منطق الشفاء " صفحات 9795 ، 223
، . 331
( 2 ) اين نكته نيز ناگفته نماند كه رو آوردن به روش تجربی و خارج شدن
از انحصار روش قياسی قرنها قبل از دوره جديد به وسيله مسلمين آغاز گشت
و به وسيله علماء اروپا تكميل شده . پيشروان روش تجربی نظير راجر بيكن
كه سه چهار قرن قبل از فرنسيس بيكن اين راه را پيش گرفت به اعتراف
خودش مديون معلمان مسلمان اندلسی خودش است . نكته ديگر اين كه علماء
جديد اولين بار كه به روش تجربی رو >