زمخشری در اواخر قرن پنجم و اوايل قرن ششم ، مظاهر و نماينده مكتب
معتزله به شمار میروند . و شيخ ابوالحسن اشعری متوفا در سال 330 هجری
مظهر و نماينده كامل مكتب اشعری به شمار میرود . قاضی ابوبكر باقلانی و
امام الحرمين جوينی و غزالی ، و فخرالدين رازی ، روش اشعری داشتهاند .
متكلمين شيعی نيز زياد بودهاند . هشام بن الحكم كه از اصحاب امام جعفر
صادق عليه السلام است يك متكلم شيعی است . خاندان نوبختی كه يك خاندان
ايرانی شيعی میباشند متكلمان زبردستی داشتهاند . شيخ مفيد و سيد مرتضی
علم الهدی نيز از متكلمان شيعه به شمار میروند . مظهر و نماينده كامل كلام
شيعی خواجه نصيرالدين طوسی است . كتاب " تجريد العقائد " خواجه يكی
از معروفترين كتب كلام است . خواجه ، فيلسوف و رياضيدان هم هست . بعد
از خواجه سرنوشت كلام به كلی تغيير كرد و بيشتر رنگ فلسفی به خود گرفت.
در ميان كتب كلامی اهل تسنن " شرح مواقف " كه متن آن از " قاضی عضد
ايجی " معاصر و ممدوح حافظ است ، و شرح آن از ميرسيد شريف جرجانی است
از همه معروفتر است . كتاب " مواقف " سخت تحت تأثير كتاب "
تجريد العقائد " است .
|