باقی نماند . مثل آنكه میگوييم : زيد رفت . عمرو آمد . يا میگوييم : برو
. بيا . آيا با من میآيی ؟ همه اينها جملههای تاماند و مركب تام ناميده
میشوند . اما مركب ناقص بر خلاف اين است ، كلامی نيمه تمام است ،
مخاطب ، از آن معنی و مقصودی درك نمیكند . مثلا اگر كسی به كسی بگويد :
" آب هندوانه " و ديگر چيزی نگويد ، طرف ، از اين دو كلمه چيزی
نمیفهمد و انتظارش باقی است ، خواهد پرسيد : آب هندوانه چی چی ؟
گاهی ممكن است به اندازه يك سطر و بلكه يك صفحه كلمات پشت سر
يكديگر واقع شوند و در عين حال يك جمله تمام و يك قضيه كامل نباشد .
مثلا اگر كسی بگويد : " من امروز ساعت 8 صبح ، در حالی كه شلوار پوشيده
بودم ، و كت نپوشيده بودم ، و به پشت بام خانه خودمان رفته بودم ، و به
ساعت خود نگاه میكردم ، و آقای الف كه رفيق من است نيز همراه من بود .
. . " با همه اين طول و تفصيلات ، يك جمله ناقص است . زيرا مبتدايی
ذكر كرده بدون خبر . ولی اگر بگويد " هوا سرد است " با اينكه سه كلمه
بيشتر نيست ، يك جمله تمام و يك قضيه كامل است .
مركب تام نيز به نوبه خود بر دو قسم است : يا خبر است و يا انشاء .
مركب تام خبری آن است كه از واقعيتی حكايت میكند ، يعنی از امری كه
واقع شده است يا واقع خواهد شد يا در حال واقع شدن است و يا همواره
بوده و هست و خواهد بود خبر میدهد .
مثل آن كه میگوييم : من سال گذشته به مكه رفتم . من سال آينده در (
امتحان ) فوق ليسانس شركت میكنم . من اكنون مريضم . آهن در اثر حرارت
انبساط میيابد .
|