قطع در مکتب اصولی محقق حلی

محقق حلی (م 676) معروف به صاحب شرائع، یکی از مهم ترین تأثیر گذاران اصول فقه امامیه است. وی در کتاب معارج الاصول، درباره علم و ظن کلامی مختصر دارد که از عمق زیادی برخوردار است و برای پژوهشگران تاریخ مسائل اصولی قابل استفاده می باشد. در زیر کلام ایشان را به طور کامل نقل می کنیم.



معارج الاصول: ص 48



الفائدة الثانیة: إذا عرفت أن أصول الفقه [انما] هى طرق الفقه على الاجمال و کان المستفاد من تلک الطرق اما علم أو ظن من دلالة أو أمارة بواسطة النّظر لم یکن بد من بیان فائدة کل واحد من هذه الالفاظ:



فالنظر: [هو] ترتیب علوم أو ظنون أو علوم و ظنون ترتیباً صحیحاً لیتوصل به إلى علم أو ظن.



و العلم: هو الاعتقاد المقتضى سکون النّفس [مع] أن معتقده على ما تناوله و الاقرب أنه غنى عن التعریف لظهوره.



و الظن: هو تغلیب أحد مجوزین ظاهرى التجویز بالقلب.



و الدلالة: هى ما النّظر الصحیح فیها یفضى إلى العلم.



و الامارة: هى ما النّظر الصحیح فیها یفضى إلى الظن.